در این مقاله قصد داریم که قاعده ضمان درک را مورد بررسی قرار دهیم. در اصطلاح حقوقی این قاعده به معنای مستحق للغیر درامدن مال است که هم در خصوص مبیع و هم در خصوص ثمن این قاعده جاریست. به زبان ساده‌تر زمانی که مشخص شود که مبیع یا ثمن متعلق به شخص دیگری هستند در این حالت قاعده ضمان درک جاری میشود. موقعیتی را تصور کنید که پس از انعقاد عقد مشخص میشود که کالایی که مورد معامله قرار گرفته است متعلق به شخص فروشنده نبوده است و در واقع شخص دیگری مالک آن مال بوده است یا شخص دیگری در آن مال حقی دارد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این قاعده حقوقی می‌پردازیم و نکات آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
برای دریافت مشاوره حقوقی می توانید با متخصصین و وکلای با تجربه وکیل دات کام با شماره 02166419012 تماس بگیرید.
منبع : ضمان درک
آثار ضمان درک
همانطور که بیان شد ممکن است مبیع مستحق للغیر درآید. یا به عبارت دیگر متعلق به شخص دیگری غیر از خود بایع باشد. در این صورت مالک اصلی مال میتواند قرارداد را تنفیذ کند یا اینکه تنفیذ نکند و اجازه ندهد. بنابراین عقدی که منعقد میشود تابع احکام فضولی است. به همین علت دو گروه از روابط را باید مورد بررسی قرار دهیم. به زبان ساده‌تر در صورتی که فرض فوق تحقق پیدا کند رابطه‌ای که میان مالک اصلی مال و شخص خریدار است و همچنین رابطه شخصی که خود را به جای مالک اصلی مال جا زده است و مشتری قابل بررسی میباشد.
رابطه مالک اصلی و خریدار
در خصوص اولین رابطه باید بیان کرد که مالک اصلی مال این اختیار را دارد که به خریدار مراجعه کند و مبیعی که به او تسلیم شده است را از او پس بگیرد. همانطور که میدانیم مبیع مورد نظر میتواند منافعی را نیز داشته باشد. در این صورت مالک اصلی مال میتواند منافع مبیع را نیز ولو با وجود این که توسط خریدار استفاده نشده باشند از او دریافت کند.
همچنین ممکن است که مشتری به سبب کارهایی که در خصوص مال انجام داده است سبب شده باشد تا ارزش مبیع نسبت به ارزش سابقش افزایش یافته باشد. او نمی‌تواند این افزایش ارزش را از مالک اصلی مال درخواست کند. همچنین ممکن است که در طول مدتی که مبیع در تصرف خریدار است دچار نقصان و تلف بشود در این صورت خریدار موظف است که مسئولیت را به عهده بگیرد و مثل یا قیمت آن را به مالک اصلی مبیع بپردازد. حتی اگر مسئول کسر و نقصان و تلف نباشد همچنان مسئول میباشد زیرا او به عنوان یک غاصب در نظر گرفته میشود.
رابطه فضول و خریدار
در خصوص رابطه دیگر یعنی رابطه میان شخصی که خود را به جای مالک اصلی مبیع جا زده است و شخص مشتری بیان کنیم که در هر صورت خریدار میتواند ثمنی را که پرداخته است از شخص فضول دریافت کند. اما در خصوص خسارت‌هایی که به او وارد شده است باید بیان کنیم که در صورتی میتواند آن‌ها را مطالبه کند که در زمان انعقاد عقد از فضول بودن بایع اطلاع نداشته باشد.
توصیه می‌کنیم مقاله معامله فضولی را مطالعه نمایید.
ضمان درک قاعده امری است یا یک قاعده تکمیلی ؟
پیش از پاسخ دادن به این سوال باید بیان کنیم که قاعده امری و تکمیلی تفاوتشان در این است که ما می‌توانیم بر خلاف قاعده تکمیلی شرط کنیم. اما قاعده امری به صورتی است که نمی‌توان بر خلاف آن شرط کرد. در پاسخ به سوالی که مطرح شده است باید بیان کنیم که عقد بیع ذاتش به صورتی است مالکیت ایجاد میکند. بنابراین باید ببینیم که می‌توانیم شرط کنیم که اگر مبیع مورد نظر ما مستحق للغیر درآمد بایع مسئولیتی نسبت به استرداد ثمن نداشته باشد؟
اگر به این سوال پاسخ دهیم پاسخ سوال اول را به روشنی در می‌یابیم. همانطور که در ابتدا گفته شد ذات عقد بیع به این صورت است که مالکیت ایجاد میکند و شرطی که از آن صحبت می‌کنیم بر خلاف ذات عقد بین نیست. بنابراین می‌توانیم بیان کنیم که قاعده ضمان درک یک قاعد تکمیلی است و میتوان بر خلاف آن شرط کرد.
توصیه می‌کنیم مقاله عقد بیع را مطالعه نمایید.
رای وحدت رویه در خصوص قاعده ضمان درک
نیازی نیست که ضمان درک در یک عقد و قرارداد ذکر شود برای اینکه این قاعده جاری شود تنها باید مبیع بعد از انعقاد عقد متعلق به شخص دیگری در آید. دلیل این امر هم این است که قاعده ضمان درک یک قاعده و حکم قانونی است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ضمان درک، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون ضمان درک پاسخ دهند.
برای دریافت مشاوره حقوقی می توانید با متخصصین و وکلای با تجربه وکیل دات کام با شماره 02166419012 تماس بگیرید یا می توانید مقالات مجله حقوقی وکیل دات کام را مطالعه نمایید.
سوالی دارید؟ با ما تماس بگیرید
تماس با برترین مشاوران در سراسر کشور از 8 صبح الی 12 شب حتی ایام تعطیل
وکیل دات کام بهترین راه حل برای مشکلات حقوقی شما
منبع : ضمان درک